Zzp’er of werknemer, weet jij het verschil?

Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst weer controleren op schijnzelfstandigheid. Voor opdrachtgevers en zzp’ers is het daarom extra belangrijk om nu nog de arbeidsrelatie zorgvuldig te beoordelen. Zo kan je risico’s op naheffingen, boetes en andere problemen voorkomen. Maar hoe pak je dat aan? In dit artikel geven we je tips.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid betekent dat iemand werkzaam is op basis van een overeenkomst van opdracht, maar in de praktijk eigenlijk een werknemer is. Denk bijvoorbeeld aan een zzp’er die fulltime voor jouw organisatie werkt of weinig zeggenschap heeft over het uurtarief en de wijze waarop de zzp’er de werkzaamheden moet uitvoeren.

 

Zelfs als schriftelijk overeen is gekomen dat geen sprake is van een arbeidsovereenkomst, kan er toch sprake zijn van een verkapt dienstverband als de uitvoering van de overeenkomst in de praktijk anders is. Een juridisch dichtgetimmerde overeenkomst biedt dus niet altijd meer bescherming, als de afspraken op papier niet overeenkomen met de werkelijke situatie. 

Zzp’er of werknemer?

Bij het bepalen of iemand werknemer of zelfstandige is, hanteert de Belastingdienst 3 indicaties: werknemersindicaties, zelfstandigenindicaties, en kenmerken van ondernemerschap.

 

• Stap 1: werknemersindicaties – deze indicaties wijzen op een arbeidsrelatie waarbij de zelfstandige functioneert als werknemer. Belangrijke signalen zijn:
  • Gezagsverhouding: de opdrachtgever geeft aanwijzingen over hoe de zzp’er het werk moet uitvoeren.
  • Controle op werk: de opdrachtgever monitort het werk via tijdsregistratie, gesprekken of andere middelen.
  • Inbedding in de organisatie: de zzp’er werkt met materialen van de opdrachtgever, volgt bedrijfsregels en moet werken op vaste tijden en locaties. 
  • De zzp’er treedt naar buiten als onderdeel van de organisatie, bijvoorbeeld met logo’s of kleding van de opdrachtgever.
  • Structureel werk: de werkzaamheden behoren tot de kernactiviteiten voor de organisatie en worden normaal door werknemers gedaan.
  • Samenwerking met werknemers: de zzp’er werkt op dezelfde manier als collega’s en is nauwelijks te onderscheiden van werknemers.

 

• Stap 2: zelfstandigenindicaties – bij zelfstandigen ligt het accent op werken voor eigen rekening en risico. Kenmerkende punten:
  • Financiële verantwoordelijkheid: de zzp’er draagt zelf financiële risico’s, zoals schade of investeringen voor het uitvoeren van werkzaamheden.
  • De zzp’er kan zich zonder toestemming laten vervangen.
  • De zzp’er is verantwoordelijk voor eigen gereedschappen en materialen.
  • Specialisatie: de zzp’er wordt ingehuurd vanwege specifieke kennis of vaardigheden.
  • Zelfstandige uitstraling: naar derden toe is duidelijk dat de zzp’er een zelfstandige ondernemer is, bijvoorbeeld met een eigen bedrijfsnaam of logo.
  • Beperkte opdrachtduur: het werk is tijdelijk of is een beperkt aantal uren per week.

 

Kan je bij zowel stap 1 en stap 2 punten afvinken? Dan kan stap 3 doorslaggevend zijn. 

 

• Stap 3: Ondernemerschap – kenmerken die wijzen op ondernemerschap, de zzp’er moet: 
  • Verschillende opdrachtgevers hebben. 
  • Investeren in marketing om nieuwe opdrachten te krijgen.
  • Zich administratief gedragen als zzp’er.

 

Let op! Bovenstaande punten zijn geen optelsom, maar een weging die de Belastingdienst maakt. Bovenstaande punten zijn van belang om te bepalen waar het zwaartepunt ligt. 

Gevolgen schijnzelfstandigheid 

Als de Belastingdienst oordeelt dat er sprake is van een verkapt dienstverband, schijnzelfstandigheid, dan kan dit vervelende gevolgen hebben:

1. Financiële gevolgen: de Belastingdienst kan naheffen met terugwerkende kracht. Dit betekent dat je met terugwerkende kracht loonbelasting en sociale premies moet betalen. Ook kan de Belastingdienst extra controles uitvoeren en boetes opleggen.
2. Arbeidsrechtelijke gevolgen: de zzp’er kan bijvoorbeeld loondoorbetaling tijdens ziekte, vakantiedagen en ontslagbescherming claimen.

 

Hoe nu verder?

Als het zwaartepunt bij punt 1 ligt, de werknemersindicatie, dan is het tijd voor actie. Je zult nieuwe afspraken moeten maken in een overeenkomst en de werkwijze moeten aanpassen. Een paar tips:

• Focus op het resultaat, niet op de uren: spreek af wat de zzp’er moet opleveren in plaats van een vast aantal uren per week.
• Werk met een totaalprijs en zorg ervoor dat er ruimte is om te onderhandelen over de tarieven. 
• Vrijheid in uitvoering: laat de zzp’er bepalen hoe, waar en wanneer de zzp’er de werkzaamheden uitvoert. Laat de zzp’er dit doen met eigen materialen, gereedschap of software. Belangrijk om dit specifiek en concreet te vermelden in de overeenkomst.
• Benadruk het ondernemerschap van de zzp’er: benoem de specifieke kennis of vaardigheden waarvoor je de zzp’er inhuurt.
• Neem in de overeenkomst op dat de zzp’er een eigen aansprakelijkheids- en arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft.
• Vermijd inbedding in de organisatie: laat de zzp’er geen bedrijfskleding van jouw organisatie dragen. De zzp’er moet duidelijk als zelfstandige herkenbaar zijn.