Inzicht in de arbeidsmarkt: 6 belangrijkste conclusies voor het eerste kwartaal 2024

De arbeidsmarktmonitor is een kwartaalanalyse van SD Worx die inzicht biedt in de laatste markt- en economische ontwikkelingen op basis van de meest recente onderzoeksrapporten en cijfers. Marktanalist Jeroen Stassen verzamelt en analyseert de data.

1. Spanning op arbeidsmarkt hoog, maar neemt iets af

De arbeidsmarkt was in het eerste kwartaal van 2024 iets minder gespannen dan in het laatste kwartaal van 2023. Toch blijft de personeelskrapte hoog, een trend die we al langer zien. Dit weerspiegelt zich vooral in het aantal werkenden, het aantal aangeboden vaste contracten en het aantal openstaande vacatures.

In Q1 2024 was 1,05 miljoen mensen in Nederland actief op zoek naar een baan (dat cijfer is lager dan Q4 2023, maar hoger dan Q1 2023). In het eerste kwartaal kreeg 44,6% van alle personen die in de 12 maanden ervoor een baan had gevonden, een vast contract aangeboden. Dat is het op een na hoogste niveau ooit gemeten.

Een ander belangrijk aspect dat de spanning op de arbeidsmarkt beïnvloedt, is de zoekduur naar een nieuwe baan – de periode die mensen zelf aangeven nodig te hebben voor het vinden van nieuw werk. Hoewel de zoekduur in Q1 2024 iets is gestegen tot 3,1 maanden, ligt dit cijfer nog steeds relatief laag.

Bovenstaande grafiek maakt duidelijk dat zelfs in tijden van recessie de vraag groter is dan het aanbod: gemiddeld staan er 114 vacatures open per 100 werklozen. Vorig kwartaal kwamen er 56.000 banen bij, goed voor een recordaantal banen van 11,6 miljoen.

Nochtans ligt het aantal werkenden in Nederland op het hoogste niveau ooit gemeten: 9,8 miljoen (in Q1 2024). En het aantal werklozen ligt al een tijd heel laag. Nog een bewijs dat onze arbeidsmarkt gespannen staat. De verwachting is wel dat in Q2/Q3 2024 de economie weer zal aantrekken. De vraag wordt dan opnieuw iets hoger, wat de spanning niet ten goede zal komen.

Noord-Brabant op kop

De spanning ligt het hoogst in Noord-Brabant met 128 vacatures per 100 werklozen. Gelderland zag de spanning het hardst dalen, maar heeft nog altijd 105 vacatures per 100 werklozen. In Limburg stabiliseert het cijfer op 113 vacatures per 100 werklozen.

2. Te weinig besef dat krapte structureel is

Hoewel de spanning op de arbeidsmarkt fluctueert, is het belangrijk om te erkennen dat het om een structurele krapte gaat. Door vergrijzing en een afnemend aantal jongeren op de arbeidsmarkt wordt arbeidsmigratie steeds crucialer om de arbeidsmarkt ook in de toekomst levensvatbaar te houden, bevestigt econoom Mathijs Bouman.

1 op de 2

Waar er in de jaren 70 nog 1 AOW'er was op 7 werkenden, zal dit in 2040 nog maar 1 op de 2 zijn.

Bouman wijst ook op de toenemende invloed van digitalisering en automatisering om de productiviteit te verhogen. Terwijl sommige sectoren daardoor banen verliezen, ontstaan er in andere sectoren juist nieuwe. Kortom, we hoeven niet bang te zijn voor die evolutie. Wel moeten we kritisch kijken naar welke sectoren het meest geschikt zijn voor automatisering en hoe we de arbeidsmarkt kunnen aanpassen aan deze nieuwe realiteit.

3. AI kan helpen tegen arbeidskrapte

Artificiële Intelligentie (AI) is een van de veelgenoemde oplossingen voor de schaarste op de arbeidsmarkt. Een van de manieren waarop AI kan helpen, is door taken over te nemen om zo de vraag naar menselijke arbeid te verminderen. Dit kan leiden tot meer efficiëntie en minder vacatures, vooral in arbeidsintensieve sectoren zoals horeca, bouw en klantenservice.

Daarnaast kan AI worden ingezet om verzuim en personeelsverloop te voorspellen. Daardoor kunnen bedrijven dan proactief maatregelen nemen. Denk aan feedbackgesprekken en persoonlijke ontwikkelingsplannen. AI kan ook een meerwaarde bieden in het aanwervingsproces bij de analyse van cv's, selectie van veelbelovende kandidaten en het wegwerken van bias, waardoor een diverse en gekwalificeerde talentenpool ontstaat.

4. Verwachtingen van nieuwe generatie meenemen in beleid

Het is intussen duidelijk dat de arbeidsmarkt aan het veranderen is. Maar het dringt nog te weinig door bij de meeste werkgevers in Nederland. Hr-specialist Josh Berskin pleit bijgevolg voor een ander hr-beleid waarbij werkgevers meer rekening houden met de veranderende verwachtingen van de jongere generatie.

Geen loopbaanpaden meer die lineair zijn, maar dynamisch en flexibel, waarbij werknemers veel van werkgevers verwachten bovendien. Dat vraagt om een meer gepersonaliseerde aanpak van werving en talentmanagement. Maar dat kan alleen als werkgevers de ambities, talenten, drijfveren, behoeftes en inzichten van werknemers kennen. Luisteren is zeker essentieel en de eerste stap. Daarnaast is bijvoorbeeld ook het SAP Whole Self Model handig om een goed beeld te vormen.

Tip: terug naar ‘management by walking around'

Leiders en managers moeten meer fysiek aanwezig zijn op de werkvloer en meer praten met hun werknemers. Dat bevordert verbondenheid, open communicatie en helpt om problemen of kansen vroegtijdig te detecteren

Werkgevers moeten uiteraard niet enkel luisteren naar de behoeften van hun werknemers, maar er zich ook aan aanpassen. Door een cultuur van empowerment, groei en samenwerking te creëren, kunnen bedrijven zich positioneren als aantrekkelijke werkgevers voor dit nieuwe talent. Anders lopen ze het risico dat jongeren elders hun toevlucht zoeken.

5. Driekwart van de bedrijven zet in op personeelsbehoud

76%

van de bedrijven zet in op personeelsbehoud om arbeidskrapte te bestrijden.

(bron: onderzoek van het UWV)

Uit cijfers van het UWV blijkt dat 33% van de Nederlandse bedrijven veel last heeft van de huidige arbeidskrapte. Met het onderwijs, de zorg en bouw op kop. Om het tij te kunnen keren, beseffen de meeste organisaties dat ze moeten investeren in een aantrekkelijke werkomgeving en ontwikkelingsmogelijkheden om talent te behouden. Hierdoor onderscheiden ze zich ook als aantrekkelijke werkgever op de arbeidsmarkt.

Tips om arbeidskrapte tegen te gaan

Inzetten op medewerkers behouden.
Kandidaten aantrekken zonder ervaring en hen zelf opleiden.
Meer focussen op soft skills van sollicitanten.
Lagere eisen stellen aan sollicitanten.

6. De flexbranche boomt zelfs in tijden van recessie

Ondanks de economische uitdagingen blijft de flexbranche gestaag groeien. Volgens trendwatcher Wim Davidse wordt deze groei vooral gedreven door de arbeidskrapte en de toenemende vraag naar flexibele arbeidskrachten. Ook het aandeel van zelfstandigen en detachering zal naar verwachting

verder groeien. Kortom, de flexbranche is niet dood. Meer nog, er zijn heel wat mensen op zoek naar flexibele arbeidsmogelijkheden.

Of je nu op zoek bent naar flexibele mensen voor een tijdelijke invulling, op permanente basis via payrolling of vaste werknemers, of slimme recruitment software, SD Worx helpt je met plezier!

Geef ons een seintje voor een vrijblijvende kennismaking en je hoort ons snel

Jeroen Stassen

Market Analyst

Jeroen Stassen is marktanalist en werkt sinds 2019 bij SD Worx. Als marktanalist focust hij zich op recruitment en volgt hij de laatste trends en ontwikkelingen in België en Nederland op de voet. Elk kwartaal verzorgt hij een update waarin hij stilstaat bij de cijfers en duiding geeft.

Inzicht in de arbeidsmarkt: 6 belangrijkste conclusies voor het eerste kwartaal 2024