Vakantie in coronatijd: antwoord op de 5 meest gestelde vragen

Nu het coronavirus ervoor zorgt dat geplande reizen geannuleerd worden, willen sommige werknemers reeds goedgekeurde vakantiedagen intrekken, of ze verschuiven naar een later moment. Je hoeft daar als werkgever niet altijd akkoord mee te gaan. Heb je als werkgever voldoende werk om de werknemer alsnog te laten werken? Dan is de vraag in hoeverre het redelijk is om niet in te gaan op het verzoek. Hetzelfde geldt in de situatie dat de werknemer – door toch vakantie op te nemen – geen vakantiedagen meer over houdt, om op een later tijdstip ‘echt’ op vakantie te gaan. Hierdoor komt de recuperatiefunctie, de herstelfunctie van vakantiedagen, in het gedrang. 

Het is ook goed denkbaar dat je er als werkgever belang bij hebt dat de werknemer toch vakantie opneemt. Bijvoorbeeld omdat je al een vervanger hebt geregeld, of omdat het werk is teruggelopen. Ook zou je een werknemer erop kunnen wijzen dat later in het jaar niet iedereen gelijktijdig verlof zal kunnen opnemen, omdat dat leidt tot rooster-technische problemen. Dergelijke argumenten kun je gebruiken om het verzoek van de werknemer tot het intrekken van de vakantiedagen te weigeren. Uiteindelijk zul je per geval een afweging moeten maken wiens belangen – werkgever of werknemer – zwaarder wegen. 

Een werknemer kan tijdens een vakantie ziek worden. De dagen waarop een werknemer ziek is tijdens een vakantie, worden in beginsel aangemerkt als ziektedagen in plaats van vakantiedagen. De werknemer kan deze dagen op een later moment dus alsnog opnemen. De ratio hierachter is dat de werknemer alsnog de mogelijkheid moet krijgen om bij te komen van het werk: de recuperatiefunctie. 

De werknemer moet zich tijdens de ziektedagen wél houden aan het verzuimprotocol. Ook dient de werknemer zich direct volgens dit protocol ziek te melden. Wordt de werknemer ziek in het buitenland, dan gelden dus dezelfde regels als bij verzuim in Nederland. Een zieke werknemer moet bereikbaar zijn voor de werkgever en de arbodienst. Indien gewenst, kan de werknemer gevraagd worden een lokale arts in te schakelen voor een medische verklaring. De werknemer kan deze verklaring dan bij terugkomst overhandigen aan de bedrijfsarts, zodat deze de ziekte kan verifiëren. 

Alle reizen naar landen/gebieden met code rood worden door de overheid afgeraden. Ten aanzien van landen/gebieden met code oranje, geldt hetzelfde advies, tenzij de reis echt noodzakelijk is. Vakantiereizen vallen niet onder noodzakelijke reizen. Ga je toch naar een land/gebied met code rood of oranje, dan is het dringende advies van de overheid om bij terugkomst in Nederland meteen twee weken in thuisquarantaine te gaan.

De kleurcodes die door de Nederlandse overheid worden gehanteerd, zijn dringende adviezen en geen dwingende regels. Daarom is een werknemer in beginsel vrij in de keuze van een vakantieland. Een werkgever kan zijn werknemers niet verbieden naar een bepaald land/gebied af te reizen. Wél kan een onzorgvuldige beslissing van een werknemer van invloed zijn op het recht op loondoorbetaling.

Sinds begin dit jaar geldt het uitgangspunt dat de werkgever het loon doorbetaalt wanneer een werknemer de werkzaamheden niet kan verrichten, tenzij de reden hiervoor voor rekening van de werknemer komt. Het is aan de werkgever om dit te stellen en te bewijzen. 

Een werknemer die er bewust voor kiest om op vakantie te gaan naar een land/gebied waarvoor al bij vertrek code rood of oranje geldt, dient zich te realiseren dat hij daar vast kan komen te zitten. Ook dient hij te weten dat hij bij terugkomst in quarantaine moet. Voor werknemers die niet thuis of op afstand kunnen werken, betekent dit dat zij hun arbeid niet kunnen verrichten. Omdat de werknemer dit op voorhand weet (of had kunnen weten), kan gesteld worden dat de oorzaak van het niet werken in de risicosfeer van de werknemer ligt. Ons inziens heeft de werknemer in die situatie dus geen recht op doorbetaling van het loon. Het is op dit moment nog niet met zekerheid te zeggen of een rechter deze zienswijze deelt. Een eerste uitspraak over een dergelijke kwestie moet nog komen.

Wijzigt de kleurcode van een land tijdens het verblijf van de werknemer van geel naar rood of oranje, dan zal het loon in beginsel wél moeten worden doorbetaald.

Wij adviseren werkgevers om werknemers in ieder geval vooraf schriftelijk te wijzen op de consequenties, indien een werknemer – tegen beter weten in – afreist naar een land met kleurcode oranje of rood (stopzetting van de loondoorbetaling).

Het onderscheid tussen wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen is een maatregel van de overheid om het opsparen van vakantiedagen tegen te gaan. Wettelijke vakantiedagen die zijn opgebouwd in het vorige kalenderjaar, dienen vóór 1 juli alsnog te zijn opgenomen. Daarna vervallen ze.

Voor bovenwettelijk vakantiedagen blijft opsparen deels mogelijk, vanwege de ruime verjaringstermijn van 5 jaar. Stimuleer werknemers daarom om regelmatig vakantie op te nemen. Of vraag of ze belangstelling hebben om bovenwettelijke dagen aan het einde van het kalenderjaar uitbetaald te krijgen. Het is helaas niet mogelijk om contractueel af te spreken dat vakantiedagen niet naar een volgend jaar kunnen worden meegenomen.

Onze arbeidsjuristen hebben een voorbeeldbrief opgesteld die je kunt gebruiken om je medewerkers te informeren over hun rechten en plichten rond vakantie in coronatijd. Download hem hier gratis. Het is een Word-document, zodat je hem nog eenvoudig kunt personaliseren, voordat je hem naar je medewerkers stuur.

Wil je meer informatie over het onderwerp vakantie? Neem dan contact op met één van onze juristen via taxandlegal_nl@sdworx.com.